⚖️ مجازات درگیری خیابانی و نزاع دسته‌جمعی — راهنمای جامع

🧾 مبنای قانونی

طبق ماده ۶۱۵ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)، هرگاه عده‌ای با یکدیگر منازعه کنند، هر شرکت‌کننده بسته به نتیجه درگیری به مجازات زیر محکوم می‌شود:

قتل: حبس ۱ تا ۳ سال
نقص عضو: حبس ۶ ماه تا ۳ سال
ضرب‌وجرح: حبس ۳ ماه تا ۱ سال
(منبع: قانون مجازات اسلامی)

🔎 ارکان جرم نزاع دسته‌جمعی

عنصر مادی: درگیری فیزیکی بین چند نفر که منجر به نتیجه مشخص (قتل، نقص عضو، ضرب‌وجرح) شود.
عنصر معنوی: قصد و علم به درگیری؛ دفاع مشروع استثناست.
تعداد افراد: رویه قضایی غالباً حداقل دو نفر از هر طرف یا مجموعاً چهار نفر را شرط می‌داند.

⚠️ جرم غیرقابل گذشت

بر اساس رویه قضایی، نزاع دسته‌جمعی از جرایم غیرقابل گذشت است. حتی با رضایت شاکی، تعقیب عمومی ادامه می‌یابد، اگرچه گذشت می‌تواند موجب تخفیف شود.

🩺 دیه و مسئولیت مالی

در صورتی که مرتکب جراحت مشخص نباشد، دادگاه می‌تواند دیه را بین همهٔ شرکت‌کنندگان تقسیم یا با توجه به دلایل موجود، مسئول خاصی تعیین کند. نظریه‌های کارشناسی و شواهد پزشکی قانونی نقش کلیدی دارند.

👩‍⚖️ دفاع مشروع و تخفیف

اثبات دفاع مشروع (دفع خطر آنی، تناسب عمل دفاعی، نبود راه‌حل دیگر) می‌تواند به معافیت یا تخفیف منجر شود. صرف ادعا کافی نیست؛ مدارک و شهادت لازم است.

🧭 مراحل رسیدگی

ثبت شکایت در کلانتری یا دادسرا
ارجاع به پزشکی قانونی برای تعیین نوع و شدت صدمات
صدور کیفرخواست در دادسرا
رسیدگی در دادگاه کیفری دو و صدور حکم

📌 توصیه‌های کاربردی

شاکی: مدارک، فیلم و شهادت شهود را سریع جمع‌آوری کنید.
متهم: از اقرار عجولانه بپرهیزید و با وکیل مشورت کنید.
وکیل: شواهد مادی و امکان صلح یا دفاع مشروع را بررسی کند.

⏳ مرور زمان

نزاع دسته‌جمعی مشمول مرور زمان عمومی جرایم تعزیری است؛ مدت دقیق بستگی به درجه تعزیری دارد.

برای تکمیل اطلاعات درباره صدمات و دیه، مقالهٔ ضرب‌وجرح عمدی را بخوانید.